پمپ دنده ای
پمپ دنده ای از دسته پمپ ها با جابه جایی مثبت است که با هر بار چرخیدن چرخدنده ها، مقدار ثابتی از سیال را پمپ می کنند. پمپ دنده ای در دو نوع پمپ دنده خارجی و پمپ دنده داخلی ساخته می شوند.
نحوه عملکرد آن به گونه ای است که سیال با وارد شدن به پمپ با حرکت چرخ دنده به سمت خروجی پمپ می شود پمپ دنده ای در عین حال که برای پمپ کردن سیالات رقیق مانند حلال ها، روغن ها و… استفاده می شود، برای سیالات غلیظی چون آسفالت و چسب نیز کاربرد دارد. محدوده ویسکوزیته عملکرد پمپ دنده ای داخلی از ۱cPs تا ۱۰۰۰۰۰۰cPs می باشد. علاوه بر محدوده وسیع ویسکوزیته در محدوده وسیع دمایی نیز خوب عمل می کند
مزایا
۱. پمپ دنده ای داخلی فقط دو عضو محرک دارد
۲. خروجی یکنواختو بدون نوسانی دارد
۳. بسیار مناسب برای سیال با ویسکوزیته(لزجت) بالا می باشد
۴. عملکرد عالی پمپ دنده ای داخلی در هر دو جهت
۵. به NPSH کمی نیازمند است
۶. پمپ دنده ای داخلی تعمیر و نگهداری ساده ای دارد
۷. طراحی قابل انعطافی با توجه به نیاز مشتری دارد
۸. ثابت و تخلیه بدون در نظر گرفتن شرایط فشار
۹. پمپ دنده ای داخلی را میتوان به گونه ای ساخت که سیال را در یک جهت پمپ کرده در صورتیکه قطعه دورانی به هردو سمت چرخش دوران کند
۱۰. خود مکشی دارد
۱۱. می تواند به مدت کوتاهی خشک کار کند
معایب
۱. پمپ دنده ای داخلی محدودیت فشار متوسط دارد
۲. معمولا نیاز به مدیریت بر روی سرعت دورانی دارد
۳. بار زیادی بر روی شفت ایجاد می کند
ساختمان و طرز کار
محدوده پمپهای آب تغذیه، اسب بخارهای زیاد است و موتور الکتریکی از بدنه پمپ معمولاً جدا است. پمپهای کندانسور صنعتی بزرگ ممکن است بهعنوان پمپ آب تغذیه نیز استفاده شوند. در هر دو حالت، برای فرستادن آب به بویلر، میبایست پمپ فشار کافی برای غلبه بر فشار بخار بویلر ایجاد کند. این امر معمولاً با یک پمپ سانتریفیوژی حاصل میشود. فرم رایج دیگری از پمپهای آب تغذیه بهصورت ثابت کار میکنند.
شکست درزگیری مکانیکی
به دلیل اینکه هیدرازین، جلوگیری کننده از خوردگی، به دلیل ریسک خطرات سلامتی ممنوع شده است، آببندیهای مکانیکی پمپ آب تغذیه بویلر، نشانههایی از خوردگیهای الکتریکی قبلاً ناشناخته شده نشان دادند. جابجایی نسبی حلقههای غلتان و حلقههای ثابت باعث تحریک شارژ استاتیک میشود. در زمان کوتاهی، در برخی از حالات تعداد چند صد ساعت کاری، تکههایی بهاندازه بندانگشت از حلقههای ثابت یا غلتان جداشده و باعث افزایش شدید نشتی میشوند. درزبندیهای اندود شده با الماس (DLC) از این مشکل جلوگیری کرده و بهصورت قابلتوجهی پایداری را افزایش میدهند.
پمپهای توان بخار
لوکوموتیوهای بخار و موتورهای بخار استفادهشده در کشتیها و کاربردهای ایستا مانند نیروگاههای توان نیز به پمپ آب تغذیه نیاز دارند. در این موارد، معمولاً پمپ با استفاده از یک موتور بخار کوچک با استفاده از بخار تولیدشده بخار، کار میکند. پمپ معمولاً پمپ جابجایی مثبت بوده که دارای والوهای بخار و سیلندرها در یک انتها و سیلندرهای آب تغذیه در انتهای دیگر است و هیچ میل لنگی نیاز نیست.
پمپ بخار دوتایی
پمپ بخار دوتایی دو مجموعه بخار و سیلندرهای آبی دارد. بهصورت فیزیکی به هم متصل نیستند ولیکن والوهای بخار در پمپ اول بهوسیله جابجایی میله پیستون پمپ دوم کار میکنند و برعکس. نتیجه این امر، عدم وجود نقطه مرده بوده و پمپ خود-راه انداز است.
موج Surge چیست؟
در شکل، منحنی مشخصه یک کمپرسور گریز از مرکز به همراه یک سیستم کنترلی نشان داده شده است. همانطوری که از شکل پیداست منحنی در سمت چپ تا مقدار Q=0 رسم نشده و بلکه دارای بریدگی می باشد. حداقل دبی رسم شده در این شکل دارای عنوان Surge Limit می باشد یا به عبارت دیگر اگر مقدار دبی از حد فوق کمتر باشد، سیستم با پدیده ای مواجه خواهد شد که آن را اصطلاحاً موج دارشدن می نامند. اولین علامت مشخصه این پدیده بروز یک حالت رفت و برگشت در جریان گاز در کمپرسور می باشد که با سر و صدای زیادی توأم می باشد.
منحنی مشخصه یک کمپرسور گریز از مرکزبه همراه سیستم کنترل سرج
فشار دهش دارای نوسانات شدیدی بوده و دمای گاز افزایش می یابد. بدیهی است به لحاظ نوسان فشار، روتور دائماً تحت معرض فشار در جهت های روبه جلو و عقب بوده وهمین امر موجب وارد شدن بار اضافی بر روی یاطاقان بار محوری (Thrust Bearing) می گردد. بر حسب سرعت دورانی کمپرسور و کیفیت یاطاقان، پدیده موج دار شدن می تواند بعد از 2000-100 مرتبه تکرار باعث خرابی یاطاقان بار محوری شود. کمپرسورهایی که در سرعت کم کار می کنند نسبت به پدیده موج کمتر حساس می باشند. به عنوان مثال کمپرسورهایی که در سرعت دورانی کمتر از 3000 دور در دقیقه کار می کنند در مقابل این پدیده کاملاً ایمن بوده و این در حالی است که کمپرسورهای با سرعت دورانی 10000 دور در دقیقه شدیداً نسبت به این پدیده حساس بوده و در صورت مساعد بودن شرایط در معرض پدیده موج قرار می گیرند. قبل از ورود به بحث پدیده موج (Surge) ذکر این نکته ضروری است که کمپرسورهای گریز از مرکز ماشین هایی هستند که قادرند ارتفاع پولی تروپیک ثابتی را که تابعی از مشخصه های مکانیکی کمپرسور، دبی گاز و سرعت آن باشند ایجاد نمایند و این مقدار مستقل از خواص فیزیکی گاز مورد تراکم است. از نظر مهندسین فرایند آنچه که مهم به نظر می رسد، دانستن این امر است که کمپرسور می تواند به ازاء فشار مکش معین، فشار دهش مشخصی را در قسمت خروجی کمپرسور ایجاد کند در این صورت ارتفاع پولی تروپیک در یک کمپرسور برابراست با: